Finansowanie faktur (faktoring) – co nas czeka w 2020 r.?

Faktoring, czyli możliwość zamiany faktury na pieniądze zyskuje na popularności, co potwierdzają dane Głównego Urzędu Statystycznego. W 2017 roku wartość wierzytelności zgłoszonych do finansowania przekroczyła 222 miliardy złotych, czyli o ponad 17 procent więcej niż w 2016 roku. Rekord ten został pobity w 2018 roku. Wówczas suma wykazana na fakturach przekazanych faktorowi przekroczyła 269 miliardów złotych.[1] Czy ten trend zostanie utrzymany mimo planowanych zmian w prawie? Rynek faktoringu w 2020 roku zmierzy się m.in. z  ustawową zmianą terminów spłaty wierzytelności i obowiązkiem weryfikacji rachunków bankowych na tzw. białej liście podatników VAT.

Na czym polega faktoring?

Faktoring to zastrzyk gotówki dla sprzedawcy, który swojemu klientowi wystawił fakturę z odroczonym terminem płatności, który sięga nawet kilku tygodni. Mechanizm ten polega na wykupieniu przez faktora, czyli firmę faktoringową nieprzeterminowanych należności od przedsiębiorcy. Faktoring często jest mylony z windykacją, która opiera się na egzekwowaniu należności od kontrahenta po upływie terminu spłaty długu. Możliwość uzyskania od faktora pieniędzy tuż po przekazaniu mu faktur sprzedażowych może natomiast być środkiem zapobiegawczym dla przedsiębiorcy przed koniecznością egzekwowania długu od nierzetelnego kontrahenta.

Ustawa antyzatorowa. Czy faktoring stanie się zbędny?

Choć mit o windykacyjnej funkcji faktoringu został już obalony, niektórzy sprzedawcy korzystają z finansowania faktur zabezpieczając się przed problemami finansowymi potencjalnego dłużnika.  Jeśli przyjmiemy, że zapewnienie gwarancji uzyskania pieniędzy od kontrahenta stanowi dla sprzedawcy główny cel korzystania z usług faktoringowych, to nowe przepisy antyzatorowe mogą ograniczyć przydatność usług faktoringowych.  Jest to jedynie hipoteza dotycząca wpływu nowych przepisów na rynek faktoringu. Niemniej jednak, warto mieć na uwadze, że głównym motywem korzystania z usług faktora nie jest uzyskanie gwarancji na wypadek niewypłacalności dłużnika, lecz zapewnienie płynności finansowej i szybkiego dostępu do gotówki. Nowe przepisy, według założeń ustawodawcy, powinny przyczynić się do skrócenia terminów zapłaty faktur, jednak ich skuteczność będzie można ocenić najwcześniej po upływie kilku miesięcy ich wejścia w życie.

Celem tzw. ustawy antyzatorowej jest wzmocnienie pozycji sprzedawcy w relacjach z kontrahentem.

Od 1 stycznia 2020 roku zaczną obowiązywać krótsze terminy na wywiązanie się z zobowiązań finansowych. Będą też kary dla nierzetelnych dłużników. Nowe przepisy mają na celu zapobieganie zatorom płatniczym i zwiększenie dyscypliny płatniczej w obrocie gospodarczym. Jeśli stroną transakcji jest podmiot publiczny (z wyłączeniem podmiotów leczniczych) termin na zapłatę upłynie po 30 dniach od chwili doręczenia faktury. W tzw. asymetrycznych transakcjach, czyli kiedy wierzycielem jest mikro, mała lub średnia firma, a dłużnikiem duży podmiot – termin zapłaty zostanie skrócony do 60 dni. Firmy spóźniające się z płatnościami ryzykują karą finansową, którą będzie mógł nałożyć na nie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Nowelizacja zakłada również podniesienie wysokości odsetek za opóźnienia w transakcjach handlowych o dwa punkty procentowe z poziomu 9,5 do 11,5 procent.

Firmy faktoringowe z dodatkowym obowiązkiem?

Poza ryzykiem zmniejszenia potrzeby korzystania z faktoringu, innym wyzwaniem dla firm faktoringowych jest już teraz tzw. biała lista podatników VAT. Celem funkcjonującego od 1 września 2019 roku nowego wykazu podatników jest poprawa transparentności w obrocie gospodarczym. Zanim podatnik rozpocznie współpracę z potencjalnym kontrahentem, będzie mógł w wykazie prześledzić jego historię. Biała lista umożliwia dostęp do historii rejestracji danego podatnika w bazie. Chodzi na przykład o informacje o odmowie rejestracji danego podmiotu w rejestrze podatników VAT.

Biała lista podatników VAT to także szereg obowiązków poprzedzających każdy przelew. Jeśli od 1 stycznia 2020 roku podatnik przy zapłacie sumy większej niż 15 tysięcy złotych nie zweryfikuje rachunku płatniczego kontrahenta – naraża się na kary. Nie będzie mógł wówczas zaliczyć wydatku do kosztów podatkowych i solidarnie z nabywcą może ponieść odpowiedzialność za jego ewentualne zaległości podatkowe.

Co zrobić w przypadku, gdy podmiot trzeci w postaci faktora pośredniczy w transakcjach?  Jeśli dana faktura objęta jest faktoringiem, nabywca zobowiązany do zapłaty nie znajdzie na białej liście swojego dostawcy. Kontrahenci nie maja jednak powodu do obaw, gdyż stałą praktyką w przypadku cesji jawnej jest poinformowanie dłużnika o tym, że wierzytelności sprzedawcy zostały przekazane do sfinansowania faktorowi.  Wówczas płatności dokonuje się na rachunek faktora i to dane firmy faktoringowej będą widniały w rejestrze.

[1] Działalność faktoringowa przedsiębiorstw finansowych w 2018 roku https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-finansowe/dzialalnosc-faktoringowa-przedsiebiorstw-finansowych-w-2018-roku,2,14.html